دهکده ی نارون که امروزه نیاوران می خوانندش یکی از بخش های ییلاقی شمال تهران است که برای اولین بار مورد توجه شاهان قاجار قرار گرفت.
اول فتحعلی شاه باغی مصفا را در این محل احداث کرده و عمارتی کوچک ،به عنوان استراحتگاه، در آن بنا نهاد. سپس این محمدشاه بود که همان عمارت را با احداث بالاخانه ای کوچک، محلی مفرح برای تفریحات خاصه اش قرار داد. پس از وداع محمدشاه با دنیا، سلطان صاحب قران ناصرالدین شاه باغ مصفا را باغ ییلاقی خود کرده و دستور ساخت کاخی عظیم را داد که سر آغازش کاخ نیاوران، و بعدها به صاحبقرانیه نام بردار شد.در دوران پهلوی ها به جز کاخ صاحبقرانیه و کوشک احمد شاهی، دیگر بناهای آن مجموعه ی قجری تخریب و کاخ نیاوران در ضلع شمالی صاحبقرانیه، به سبکی نو و اروپایی ساخته شد.
و اما :
پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی این مجموعه تبدیل به موزه شد...موزه هایی مختلفی چون :• کاخ - موزه نیاوران
کاخ نیاوران با 9000 متر مربع زیربنا در سال 1337 ه.ش آغاز و پس از مدتی وقفه در سال 1347 به بهره برداری رسید. کاخ نیاوران دارای دو طبقه اصلی و نیم طبقه ای در وسط با سبک نو و مدرن است.
در طبقه اول سر سرای بزرگی وجود دارد که با قالی های دست بافت ایرانی مفروش است. زیباترین اثر این بخش از کاخ که پیشنهاد می کنیم حتما آن را ببینید، فرش مصور چهره پادشاهان و مشاهیر ایران از دوره هخامنشی تا قاجاریه است که توسط هنرمندان کرمانی بافته شده است. در انتهای همین بخش سینمای اختصاصی کاخ و پشت آن کتابخانه دربار قرار دارد. تالار پذیرایی نیز فضایی با گچبری ها و تابلوهای نقاشی بسیار زیبا و دیدنی از هنرمندان مشهور است که با پنجره بزرگی به باغ منتهی می شود.
در قسمت شمالی کاخ تالار آبی به عنوان نمایشگاه موقتی است که هر از چند گاهی میزبان تابلوها و آثار هنرمندان ایرانی است.• موزه جهان نما
ضلع غربی کاخ صاحبقرانیه، ابتدای ورودی راهروی غربی موزه جهان نما واقع شده. جهان نما، موزه ای ست با آثاری از فرهنگ و تمدن های باستانی ... آثار هنری کشورهای آمریکای لاتین که از جنس چوب، عاج، استخوان و برنز می باشند، جلوه ای دیگر به این موزه بخشیده است...
نقاشی های پرویز کلانتری، سهراب سپهری، بهمن محصص، ژازه طباطبایی، فرامرز پیل آرام، مش اسماعیل، پرویز تناولی، حسین زنده رودی، غلامحسین نامی و همچنین پل گوگن، پل کله، ویکتو وازارلی، اگوست رنوار، دیه گو، البرتو جاکومتی چونان گنجینه ای ست ارزشمند در این بخش از کاخ.• کاخ موزه صاحبقرانیه
در سال 1267 هجری قمری، ناصر الدین شاه قاجار، حاج علی خان حاجب الدوله را مأمور کرد تا کاخ ییلاقی نیاوران را بنا کند. عمارت ذیل که ابتدا کاخ نیاوران و سپس صاحبقرانیه نام گرفت، دو طبقه دارد که در مرکز طبقه اولش حوض خانه ای باشکوه چشم را می نوازد.
این حوضخانه در واقع شاهکاری از استاد محمد ابراهیم معمار باشی ست، تحت عنوان مجلس شیخ صنعان که بر سنگ مرمرینی نقر شده است.
در کنار همین شاه نشین، شاهکاری ست از استاد بی بدیل، کمال الملک نامدار که تابلوی معروف حوض خانه صاحبقرانیه را نقش زده است. بازدید از این موزه، روح هر ایرانی صاحب ذوق را سخت مفرح می سازد.
گچبری ها و کتیبه نگاری های چهار طرف کرسی خانه، تابلوی بزم یوسف و زلیخا، قلمدان های لاکی، دو تابلوی سوخت و معرق روی چرم بازمانده اواخر دوره قاجاریه با سبک صفوی، هر مخاطبی را سخت مغرور و شگفت زده می کند.
طبقه ی دوم کاخ ؛ که همان تالار آیینه نام بردار شده، سالیان طولانی دفتر کار محمد رضا شاه پهلوی بوده ...روزهای تعطیل: ایام سوگواری رسمی